Wikis
Συνεργατικοί διαδικτυακοί χώροι που επιτρέπουν στους χρήστες να συνεισφέρουν στο ίδιο έγγραφο, σε σύγχρονο ή ασύγχρονο χρόνο, επιτρέποντας σε όλους να προσθέτουν, να διαγράφουν και να τροποποιούν περιεχόμενο. Οι συντάκτες μπορούν να επεξεργάζονται το περιεχόμενο απευθείας στον περιηγητή ιστού. Το wiki μπορεί να είναι είτε ανοικτό στο κοινό για επεξεργασία, είτε κλειστό σε μια συγκεκριμένη ομάδα συντακτών. Όταν είναι ανοικτό στο κοινό, οι συνεισφορές συνήθως παρακολουθούνται και εγκρίνονται από έναν διαχειριστή πριν από τη δημοσίευση.
- Τα Wikis μπορούν να δημιουργηθούν με οποιοδήποτε διαδικτυακό έγγραφο που μπορεί να είναι ανοικτό σε περισσότερους από έναν συντάκτες. Αυτά μπορεί να είναι: έγγραφα σε τεχνολογίες νέφους που μπορούν να ανοιχτούν και να τροποποιηθούν απευθείας σε ένα πρόγραμμα περιήγησης στο διαδίκτυο (π.χ. έγγραφα Google Drive, MS365 στο OneDrive), άλλες διαδικτυακές εφαρμογές που επιτρέπουν επεξεργασία σε κοινόχρηστο χώρο, όπως πίνακες (π.χ. Miro), ειδικά εργαλεία wiki που διατίθενται στο διαδίκτυο (π.χ. Slap), εργαλεία wiki που διατίθενται σε πλατφόρμες μάθησης (π.χ. Wikis στο Moodle).
- Είναι εύκολο να δημιουργηθούν, συχνά έχουν ως σκοπό τη συλλογή ιδεών και δεδομένων για ένα συγκεκριμένο θέμα ή/και τη συνδημιουργία ενός εγγράφου (αποτέλεσμα).
- Ο δημιουργός του wiki μπορεί να μοιραστεί τον σύνδεσμο με την επιλογή “επεξεργασία από οποιονδήποτε” με άλλους συντάκτες ή να προσθέσει άλλα άτομα ως συντάκτες με πρόσκληση, τα οποία στη συνέχεια θα πρέπει να συνδεθούν για να το επεξεργαστούν.
- Οι συντάκτες απλώς εισέρχονται στον συνεργατικό χώρο και αρχίζουν την επεξεργασία.
- Τα εργαλεία επεξεργασίας συχνά περιλαμβάνουν εργαλεία μορφοποίησης κειμένου, εργαλεία για την εισαγωγή πολυμέσων, εργαλεία υπερσυνδέσμων και επιλογές html για περαιτέρω επεξεργασία.
- Τα Wikis μπορούν να έχουν περισσότερες από μία σελίδες και κάθε σελίδα έχει έναν υπερσύνδεσμο σε τουλάχιστον μία από τις άλλες σελίδες.
- Ανάλογα με το εργαλείο που χρησιμοποιείται, τα wikis μπορούν επίσης να επιτρέπουν σχόλια από άλλους συντάκτες ή επισκέπτες (χρήστες με συγκεκριμένα δικαιώματα πρόσβασης).
- Ορισμένα εργαλεία και εφαρμογές wiki διατηρούν ένα ιστορικό της προόδου του συνεργατικού χώρου, έτσι ώστε οι προσθήκες και οι αναθεωρήσεις να μπορούν να εντοπιστούν ανά συντάκτη (αν έχει συνδεθεί) και οι παλαιότερες εκδόσεις να μπορούν να αποκατασταθούν.
- Ο σκοπός και το τελικό αποτέλεσμα των wiki μπορεί να έχει οποιαδήποτε μορφή, όπως ένα κοινό πληροφοριακό κείμενο, ένας χάρτης μυαλού, μια λίστα, ένα διάγραμμα, οτιδήποτε μπορεί να συνταχθεί σε συνεργασία.
- Τα Wikis μπορεί να είναι ανοικτά στο κοινό για αναγνώστες, ή ανοικτά για δυνητικούς χρήστες που μπορούν να ζητήσουν πρόσβαση στην επεξεργασία, ή περιορισμένα σε συγκεκριμένες ομάδες που προσκαλούνται ως συντάκτες.
Στην εκπαίδευση τα wikis είναι εργαλεία συνεργασίας για τους μαθητές και μπορούν να χρησιμοποιηθούν με πολλούς τρόπους. Μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Συνεργατική συγγραφή (συγγραφή και δημιουργία) (π.χ. ενιαίο συνεργατικό έγγραφο).
- Εναλλακτικές ψηφιακές επιλογές για ομαδικές εργασίες και ασκήσεις σε χαρτί.
- Σχεδιασμός και ανάπτυξη μιας απλής ιστοσελίδας χωρίς την ανάγκη για ειδικές δεξιότητες σχεδιασμού ιστοσελίδων και σχετικών εργαλείων.
- Αλληλεπίδραση και ανατροφοδότηση για έγγραφα “σε εξέλιξη”.
- Ανταλλαγή πόρων, ιδεών, σημείων προς συζήτηση (π.χ. προετοιμασία καταλόγου πόρων, συλλογή πόρων, προετοιμασία δράσης).
- Εργασία σε πρότζεκτ και αποτελέσματα (π.χ. κοινά παραδοτέα έργων).
- Κοινή χρήση χρονοδιαγραμμάτων και προγραμμάτων υπό αναθεώρηση (π.χ. προετοιμασία και εκδήλωση).
- Πρόσβαση στο περιεχόμενο και την εργασία ανά πάσα στιγμή.
- Επανεξέταση και αναθεώρηση (π.χ. αναθεώρηση μιας εργασίας ή μιας δημοσίευσης, παροχή αξιολόγησης από ομοτίμους, ιδίως εάν η λειτουργία αναθεώρησης είναι διαθέσιμη στο έγγραφο).
- Ταυτόχρονη συλλογή πληροφοριών από τους μαθητές (π.χ. στοιχεία επικοινωνίας).
- Παρακολούθηση της προόδου, συμμετοχή, συνεισφορά, αναθεωρήσεις.
Προκειμένου οι χρήστες (μαθητές) να έχουν πρόσβαση σε wikis και να τα χρησιμοποιούν αποτελεσματικά, πρέπει να ληφθούν υπόψη τα εξής:
- 1. Προσδιορισμός του καλύτερου εργαλείου με βάση το σκοπό του wiki και τις ανάγκες των μαθητών (συντακτών) (π.χ. ένα έγγραφο μίας ή πολλών σελίδων, ένα εργαλείο για κείμενο, διάγραμμα, σχέδιο, ένα εργαλείο που να παρέχει επιλογές για διαφορετικές μορφές σελίδων κ.λπ.)
- 2. Αποφασίστε αν η κοινοποίηση θα γίνεται “σε οποιονδήποτε με τον σύνδεσμο” ή με “πρόσκληση” (ίσως να είναι απαραίτητη η δημιουργία λογαριασμού και να απαιτείται σύνδεση). Το δεύτερο είναι απαραίτητο σε περίπτωση που η συνεισφορά πρέπει να παρακολουθείται.
- 3. Κάθε wiki έχει μια διεύθυνση URL (σύνδεσμο) που πρέπει να κοινοποιηθεί. Εάν πρόκειται για ένα wiki κλειστής ομάδας για αλληλεπίδραση και συνεργασία, ο σύνδεσμος μπορεί να μην είναι δημόσιος. Εάν πρόκειται για ένα δημόσιο wiki (π.χ. Wikipedia) ο σύνδεσμος μπορεί να είναι δημόσιος.
- 4. Στα δημόσια wikis οι συνεισφορές θα πρέπει να παρακολουθούνται από έναν διαχειριστή (τους καθηγητές, έναν μαθητή ή μερικούς από τους μαθητές) και οι επεξεργασίες θα πρέπει να εγκρίνονται πριν δημοσιευτούν.
- 5. Εισάγετε τους συντάκτες στα εργαλεία επεξεργασίας του wiki.
- 6. Ενημερώστε τους μαθητές για το τι περιμένετε και πώς θα αξιολογηθεί η εργασία τους (μπορείτε να σχεδιάστε μια ρουμπρίκα).
- 7. Θέστε σαφείς κανόνες και προσδοκίες, περιλαμβάνοντας λεπτομερείς οδηγίες.
- 8. Εάν απαιτείται κατανομή καθηκόντων και συνεισφορά στο wiki, καθορίστε σαφώς τους ρόλους και τις δραστηριότητες των μαθητών.
- 9. Ενθαρρύνετε την αλληλεπίδραση και τη συμβολή όλων των συντακτών.
- 10. Για τους μαθητές με αναπηρίες, ρίξτε μια ματιά στα χαρακτηριστικά προσβασιμότητας του εργαλείου ιστολογίου, καθώς και στο σχεδιασμό των επιμέρους ιστολογίων, ώστε να πληρούνται οι βασικές αρχές προσβασιμότητας. Τα περισσότερα εργαλεία επιτρέπουν κάποιο επίπεδο προσβασιμότητας. Για βασικές αρχές προσβασιμότητας και περισσότερες πληροφορίες συμβουλευτείτε το Βασικές Οδηγίες Προσβασιμότητας.
